Nature
Date : 2023-09-12
Duration : 04:23Hour
Type : Agenda Session
Attendees : 0 Deputies
Excused Absence : 0 Deputy
Absence without Excuse : 0 Deputy
Session Items
تاوتويَ كردني ثرسي تةنطذةي ئاو بة ئامادةبووني وةزيري دةرةوة وسةرضاوة ئاوييةكان وداد Executor
Session Details

 ئةنجومةني نويَنةران دانيشتني ضواردةهةم لة وةرزي ياساداناني دووهةم لةسالَي ياساداناني دووهةم لة خولي هةلَبذاردني ثيَنجةم  رِؤذي سيَشةممة رِيَكةوتي 12/9/2023 بةسةرؤكايةتي مةحمةد حةلبوسي  سةرؤكي ئةنجومةني نويَنةران كة تةيايدا:

 

- دةنطدان لةسةر زيادكردني برِطةيةك بؤ  بةرنامةي كاري  دانيشتنةكة سةبارةت بة ذمارةي  رِاويَذكاراني ئةنجومةني نويَنةران ودياريكردني بة شةش رِاويَذكار ثشت بةستن بة ياساي رِيَكخستني كاري رِاويَذكاران ذمارة 3 لة سالَي 2022 كة لة رِؤذنامةي فةرمي بلآوكراوةتةوة كة هةريةك لة رِاويَذكاري تويَذينةوة وثةرةثيَدان ورِاويَذكاري كاروباري ياسادانان ورِاويَذكاري دارايي ورِاويَذكاري سياسي ورِاويَذكاري ياسايي ورِاويَذكاري كاروباري دةستثاكي ونةهيَشتني طةندةلَي لة خؤدةطريَت .

- بةخيَرهاتني سةرؤكي ئةنجومةني لة هةريةك لة وةزيراني دةرةوة وسةرضاوة ئاوييةكان  وداد وكادري ثيَشكةوتووي  ياوةريان بةمةبةستي  تاوتويَ كردني تةنطذةي ئاو لةسةر داواي ثةرلةمانتارةكان وليذنة ثةيوةنديدارةكان بةمةبةستي زانين رِيَوشويَنةكاني حكومةت سةبارةت بةو تةنطذةية.

- بةريَز فوئاد حسين وةزيري دةرةوة  لةقسةكانيدا باسي لة كؤمةلَيَك كيَشة كرد كة رِووبةرووي عيَراق دةبيَتةوة وةكو بارودؤخي سروشتي بةتايبةتي طؤرِانكاري كةشوهةوا وبةرزبووني ثلةكاني طةرما ئةمةش بؤتة هؤي زيادبووني حالَةتةكاني وشكةسالَي وبةبيابانبوون وكاريطةري لةسةر كةمبوونةوةي ئاو لة عيَراق وولآتاني سةرضاوة جطة لةكيَشةكاني كة بةهؤي سياسةتي حكومةت ودةستيَوةرداني مرؤظ دروستبووة ، وئاماذةي بؤ ئةوة كرد كة سوتاندني غاز كة لةطةلَ نةوت ديَتة دةرةوة لةزةوي كاريطةري هةبووة لةسةر  ذينطة وكةشةوا وتةندروستي كؤمةلَطا، وجةختيكردةوة لةسةر ئةوةي دةبيَت بةشيَوةيةك باش كاربكةين لةسةر ئاستي نيشتماني وهةريَمايةتي ونيَودةولَةتي بةمةبةستي دروستكردني هةماهةنطي ودؤزينةوةي ضارةسةر وليَكؤلَينةوة لةسةر هؤكارةكاني كةمي ئاو كة بةهؤي كيَشةكان وسياسةتي ولآتاني دراوسيَ وةكو دروستكردني بةنداو وكةمي ئاوي بةردراو بةمةبةستي فشار خستنة سةر دةولَةتةكان وطؤرِيني رِيَرِةوي رِووبارةكان جطة لة خراث بةكارهيَناني دؤسية ئاو لة عيَراق وبةفيرِؤداني ئاو وكةمي ذمارةي بةنداوة ثيَويستةكان   .

- وةزيري دةرةوةي ئاماذةشي بؤ ئةوة كرد كة عيَراق هيض بذاردةيةكي ديكةي نية جطة لة هةماهةنطي وثةيوةندي دووقؤلَي وديالؤك لةسةربنةماي بةرذةوندي هاوبةش لةطةلَ ولآتاني دراوسي بةمةبةستي بةدةستهيَناني بةردانةوةي ثيَويست لة ئاو، وعيَراق ثيَويستي بة بةرِيَوةبردنيَكي نويَة بؤ ئاو وئاماذةشي بؤ ئةوة كرد كة هيض رِيَكةوتنيَك نية لةطةلَ توركيا سةبارةت بة بةرِيَوةبردني ئاو جطة لة بووني ليَكتيَطةيشتن لةسةر بنةماي مامةلَةي سياسي،  وبابةتي ثةنابردني عيَراق  بؤ دادطاي نيَودةولَةتي ثيَويستي بة رِةزامةندي هةردوولاية وئةنجومةني ئاسايشي نيَودةولَةتي تايبةت نية بة كيَشةكاني ئاو، وبةردانةوةي ئاو لة رِووباري كارون لة لايةن ئيَرانةوةي كاريطةري هةبوو لةسةر بارودؤخي شةتولَعةرةب وكاريطةري هةبووة لةسةر رِيَذةي سويَري ئاو وبةردانةوةي ئاو لةرِووباري سيروان لة ثاريَزطاي ديالة .

وتيشي  كيَشةي ياساي هةية لة رِِيَكةوتننامةي جةزاير لة سالَي 1975 لة نيَوان عيَراق وئيَران، ولة توانداية كارا بكريَت ئةطةر داواي لة لايةني ئيَراني بكريَت وئةنجومةني نويَنةران لة توانايداية ثوضةلَي بكاتةوة يان هةموواري بكات.

لة لاي خؤيةوة بةريَز عؤن زياب عةبدولآ وةزيري سةرضاوة ئاوييةكان باسي لة رِيَوشويَنةكاني وةزارةت كرد سةبارةت بة تةنطذةي ئاو  لة قورِسترين وةرزي كةم ئاوي كة رِووبةرِووي عيَراق بؤتةوة بةشيَوةيةكي زانستي لةرِيَطاي ئةنجامداني كؤبونةوة لةطةلَ لايةني توركي وئيَراني بةمةبةستي بةردةوامبووني بةردانةوةي ئاو وبةردانةوةي ئاو شةتولَعةرةب وطرتنة بةري  رِيَوشويَني ثيَويست لة رِيَطاي تيميَكي ثسثؤر بةمةبةستي هةماهةنطي كردن لةطةلَ توركيا بةمةبةستي زياتر كردني بةردانةوةي ئاو ،وئاماذةشي بؤ ئةوة كرد كة توركيا ثابةند نةبووة بةرِيَكةوتني سالَي 1987 وبةردانةوةي ئاو لة ئيَستادا 290 مليار مةتر سيجاية لةيةك ضركة لة لايةن توركياوة، وئةو برِة ئاوةي لة بةنداوي حةديسة ديَتة دةرةوة زؤر كةمترةوة لةوةي ليَ يةتة دةرةوة ووةزارةتةكةي لةوهةولَداية ثيَشكةوتني بةدةسةت بهيَنيَت لة بواري ضاكسازي لة بةنداوةكاني وثيَشكةش كردني ليَكؤلينةوة سةبارةت بة دروستكردني 36 بةنداو وتاوتويَ كردني ثرسي شيرينكردني ئاوي دةريا .

ووةزيري سةرضاوة ئاوييةكان باسي لةوة  كرد كة  ضةندين رِيَوشويَنيان طرتؤتة بةر بةمةبةستي ضارةسةر كردني كيَشةي ئاو وةكو داناني ويَستطةي طةورة بؤ طواستنةوةي ئاوي دةرياضةي سةرسار بؤ رِووباري فورِات بةمةبةستي كةمكردنةوةي كيَشةي ئاو، ولاداني زيادةرةويَ لة 15500 شويَن كة سةرثيَضي كراوةتة سةر ئاوي رِووبارةكان لة لايةن حكومةتةوة، وذيَر رِووبارة بضوكةكان رِوثؤش بكريَت كة كاريطةري هةبووة لة كةمكردنةوةي لةدةستداني ئاو، ووةزارةت 630 بيري ئاوي هةلَكةندووة لةثاريَزطاكان بةمةبةستي دابين كردني ئاو وزيادكردني برِي زةوي كيَلَدراو وجةختيشيكردةوة لةسةر طرنطي ثالَثشتي كردني وةزارةتي سةرضاوة ئاوييةكان بة ثارةي ثيَويست بةمةبةستي جيَبةجيَ كردني ثرِؤذة وةكو دامةزراندني سيستميَكي ئاوديَري ثيَشكةوتوو كة بةثيَ سيستمي ثيَشكةوتوو كار دةكات .

لةلاي خؤيةوة خاليد شواني وةزيري داد باسي لة ذمارةيةك بةلَطةي ياسايي  رِيَكةوتننامة وثرؤتؤكؤلةكاني كرد  كة لة نيَوان عيَراق وتوركيا ئيمزاكراون و تايبةتن بة رِيَكخستني ئاو ويةكيَك لةوانة رِيَكةوتننامةي دؤستايةتي ودراوسيَتي كة لة سالَي 1946 ئيمزاكراوة ولة رِؤذنامةي وةقايعي عيَراق بلآوكراوةتةوة و شةش ثاشكؤي لةطةلَة و كاروباري ئاو لة نيَوان هةردو ولآت وضؤنيَتي مامةلَةكردني وهةماهةنطي لة نيَوانيان سةبارةت بة رِيَكخستني رِووبارةكان وثرِكردني بةنداوةكان  رِيَك دةخات، وئةم رِيَكةوتننامةية بة كاتيَك ديارينةكراوة وبةنديَك لة خؤ دةطريَت كة هةر ثيَنج سالَ جاريَك لةسةر داواكاري يةك لايةن نويَ دةكريَتةوة جطة لةبووني رِاستاندني ثرِؤتؤكؤلي هةماهةنطي ئابووري وهونةري نيَوان عيَراق وتوركيا لة سالَي 1971 كة ثةيوةندية ئابووري وهونةري ودارايي  رِيَكدةخات كة بةرنامةيةكي هةماهةنطي لةخؤ دةطريَت بؤ ثرِكردني عةمبارةكردني ئاو كة ثيَداويستي عيَراق لة ئاو مسؤطةر دةكات وهةردوولا ياسايةك سةبارةت بةوة دةربكةن لة رِيَطاي وتويَذي دووقؤلَي سةبارةت بة ئاو وبةندةكاني ياساي هيلسنكي نيَودةولَةتي لة سالَي 1966 كة كؤمةلَيَك ثرنسيب وميكانزيم لة خؤ دةطريَت بةمةبةستي ضارةسةر كردني ثرسي ئاو ،ووزارةتي داد لةتوانايداية  رِؤلَي هةبيَت لة داواكاريي ياساييةكان لة توركيا ثشت بةستن بة رِيَكةوتننامة وثةيماننامة نيَودةولَةتييةكان بةثيَ سياسةتي دةولَةتي عيَراق.

دكتؤر شاخةوان عةبدولآ جيَطري سةرؤكي ئةنجومةن سةرؤكايةتي بةشيَك لة دانيشتنةكةي كرد

ثةرلةمانتاران داوايان كرد بزانن تا ضةند سوود وةردةطيريَت  لة رِيَكةوتننة نيَودةولَةتيةكان سةبارةت بة ثاراستني مافي ولآتاني كة رِووبارة نيَودةولَةتييان هةية وةكو رِيَكةوتننامةي لؤزان وبةرشلؤنة ورِيَكةوتننامةي نةتةوة يةكطرتووةكان بؤ بةركارهيَناني رِووبارة نيَودةولَةتييةكان بةمةبةستي طواستنةوةي ئاوي لة سالَي 1997، وزانين هؤكاري كةمبوونةوةي ساماني كشتوكالَي وئاذةلَ لة عيَراق وزيادبووني رِووبةري بةبيابانبوون وئايا لة توانداية ويستطةي ثيوانةي هةميشةيي دابنريَت بةمةبةستي ثيَوانةكردني برِي ئاو وهةريةك لة عيَراق وتوركيا تيَضووي ئيشثيَكردني لة ئةستؤ بطرن بةثيَ رِيَكةوتننامةي 1946 ،وداوايان كرد بة داناني ثلانيَكي دارايي بؤ داهاتوو بةمةبةستي دابين كردني ئاو وثلاني عةمبارةكردني ئاو وضارةسةركردني رِووبارة بضووكةكان وهةلَكةندي بيري ئاو بةمةبةستي ثرِكردنةوةي ثيَداويستي زةوية كشتوكالَيةكان وسوود وةرطرتن لة ئاميَري ثيَشكةوتوو تايبةت بة ئاوديَري وزيادكردني برِي ثارةي ثيَويست بؤ وةزارةتي سةرضاوة ئاوييةكان بةمةبةستي جيَبةجيَ كردني ثلانةكان لة داهاتوودا ، وثابةندبووني ثاريَزطاكان بة ثشكيان لة ئاو كة برِياري لةسةر دراوة  وثةنابردن بؤ دؤسيةي ئالَؤطؤرِي بازرطاني وئابووري لةطةلَ ولآتاني دراوسيَ بةمةبةستي سوود وةرطرتن  لة بابةتي ئاو وفشاري ياسايي بخريَتة سةريان ، وداوايان لة وةزارةتي سةرضاوة ئاوييةكان كرد كة  بؤضونيان بخةنةرِوو سةبارةت بة ئايا لةتوانايداية بةنداوي نويَ دروست بكريَت لة عيَراق وبةستني رِيَكةوتننامةي نويَ لةطةلَ ولآتاني سةرضاوة بةمةبةستي دابين كردني ثشكي عيَراق لة ئاو وداناني ضارةسةر بنةرِةتي بؤ كيَشةي ئاو لةماوةي دياركراوة و ئاو ببيَتة سامانيَكي نيشتماني بؤ طةلي عيَراق هاوشيَوةي نةوت  .

- دكتؤر شاخةوان عةبدولآ ثيَشنياري دروستكردني ليذنةيةكي هاوبةش لة ليذنةكاين ثةرلةمان بةمةبةستي زانيني هؤكاري  تةنطذةي ئاو ودياريكردني بةرثرسياريَتي ئةنجومةني نويَنةران لة كةمكردنةوةي ئةطةر كيَشةيةكي لة دةركردني ياساي وضاوديَري بيَت .

ثاشان كؤتايي بة دانيشتنةكةي هات.